در روابط کاری، وجود قرارداد کتبی همیشه الزامی نیست. گاهی کارفرما و کارگر همکاری را بدون قرارداد مکتوب آغاز می‌کنند، اما این موضوع ممکن است در زمان بروز اختلاف، مشکل‌ساز شود. طبق قانون کار ایران، رابطه کاری تنها با انجام کار و دریافت مزد شکل میگیرد و حتی بدون قرارداد کتبی نیز قابل اثبات است.
در این مقاله از مؤسسه وکالت رضوی مراحل و مدارک لازم برای اثبات رابطه کاری بدون قرارداد را بررسی می‌کنیم.
۱. شناخت تعریف قانونی رابطه کاری
طبق ماده ۲ قانون کار:
«کارگر کسی است که به هر عنوان، در مقابل دریافت حق‌السعی، به درخواست کارفرما کار میکند.»
این تعریف نشان می‌دهد که صرف انجام کار در قبال دستمزد، رابطه کاری محسوب میشود، حتی اگر قرارداد کتبی وجود نداشته باشد.
۲. مراجعه به مراجع قانونی
مرجع رسیدگی به این دعاوی هیأت تشخیص و حل اختلاف اداره کار است. کارگر یا کارفرما می‌تواند با ارائه مدارک و شواهد، ادعای خود را مطرح کند.
۳. جمع‌آوری مدارک و شواهد
قبل از طرح دعوی، باید مدارکی که رابطه کاری را نشان می‌دهد جمع‌آوری شود. این مدارک شامل پیام‌ها، فیش‌های بانکی، شهادت شهود، عکس‌ها یا اسناد کاری است.
مدارک لازم برای اثبات رابطه کاری بدون قرارداد
۱. فیش واریز حقوق یا حواله بانکی
اگر کارفرما مبلغی به عنوان حقوق واریز کرده باشد، این سند مهمی برای اثبات رابطه کاری است.
۲. لیست بیمه تأمین اجتماعی
حتی اگر قرارداد رسمی وجود نداشته باشد، ارسال لیست بیمه توسط کارفرما یک سند قوی است.
۳. پیامک‌ها، ایمیل‌ها و پیام‌رسان‌ها
مکاتبات کاری در واتساپ، تلگرام، ایمیل یا پیامک می‌تواند به عنوان مدرک ارائه شود.
۴. شهادت شهود
شهادت همکاران یا افرادی که از حضور فرد در محل کار مطلع بوده‌اند، در مراجع کارگری پذیرفته میشود.
۵. عکس‌ها، فیلم‌ها یا کارت حضور و غیاب
هرگونه سند تصویری یا دستگاه ثبت ورود و خروج می‌تواند رابطه کاری را اثبات کند.
📌 پیشنهاد می‌کنیم مقاله مرتبط ما مدارک لازم برای شکایت از کارفرما را هم مطالعه کنید.
نکات مهم در اثبات رابطه کاری
- هرچه مدارک بیشتر و متنوع‌تر باشد، شانس موفقیت بیشتر است.
- بهتر است مدارک به نام شخص شاکی باشد تا قابلیت استناد بالاتری پیدا کند.
- تا حد امکان، مدارک رسمی و قابل راستی‌آزمایی ارائه شود.
- در صورت وجود اختلاف، بهتر است ابتدا با گفت‌وگو و مذاکره مشکل حل شود.
سوالات متداول درباره اثبات رابطه کاری بدون قرارداد
۱. آیا بدون قرارداد کتبی هم میتوان رابطه کاری را ثابت کرد؟
بله. قانون کار ایران تصریح میکند که رابطه کاری با انجام کار و دریافت دستمزد شکل میگیرد و نیازی به قرارداد کتبی ندارد.
۲. چه مدارکی بیشترین تاثیر را دارد؟
فیش حقوق، لیست بیمه، پیامهای کاری، و شهادت شهود از مهمترین مدارک هستند.
۳. چقدر زمان میبرد تا رابطه کاری در اداره کار اثبات شود؟
با تکمیل مدارک، معمولا طی چند هفته تا چند ماه نتیجه مشخص میشود.
۴. آیا کارفرما می‌تواند منکر رابطه کاری شود؟
بله، اما با وجود مدارک کافی، این ادعا در اداره کار پذیرفته نمی‌شود.
نتیجه‌گیری
اثبات رابطه کاری بدون قرارداد، اگرچه ممکن است کمی دشوار باشد، اما با جمع‌آوری مدارک کافی و آگاهی از روند قانونی، امکان‌پذیر است.
در موسسه وکالت رضوی همیشه تلاش می‌کنیم تا با ارائه آموزش‌های حقوقی ساده و کاربردی، به شما کمک کنیم حقوق خود را بهتر بشناسید و از آن دفاع کنید.
