یکی از سوالات رایج در حوزه حقوق ارث این است: آیا پس از فوت یکی از والدین، وراث می‌توانند سهم‌الارث خود را مطالبه کنند؟ این موضوع به‌ویژه زمانی اهمیت پیدا می‌کند که اموال متوفی تقسیم نشده باشد یا اختلافاتی بین وراث وجود داشته باشد. در این مقاله، به‌صورت علمی و با استناد به قوانین ایران، به این سوال پاسخ می‌دهیم و مراحل قانونی مطالبه سهم‌الارث را توضیح می‌دهیم.
سهم‌الارث چیست؟
بر اساس ماده ۸۶۱ قانون مدنی ایران، ارث به معنای انتقال اموال و حقوق مالی متوفی به وراث او پس از فوت است. سهم‌الارث، بخشی از اموال متوفی است که به هر یک از وراث (مانند همسر، فرزندان، یا والدین) بر اساس قواعد شرعی و قانونی تعلق می‌گیرد. میزان سهم‌الارث به عوامل مختلفی مانند تعداد وراث، نسبت آنها با متوفی، و وجود یا عدم وجود وصیت‌نامه بستگی دارد.
آیا مطالبه سهم‌الارث پس از فوت والدین ممکن است؟
پاسخ کوتاه: بله، وراث می‌توانند پس از فوت یکی از والدین، سهم‌الارث خود را مطالبه کنند. طبق قانون مدنی ایران، با فوت یکی از والدین، اموال او به‌طور خودکار به وراث قانونی منتقل می‌شود. با این حال، برای مطالبه و تقسیم سهم‌الارث، باید مراحل قانونی طی شود. این مراحل به‌ویژه زمانی ضروری است که:
- اموال متوفی (مانند ملک، پول، یا خودرو) هنوز تقسیم نشده باشد.
- بین وراث اختلافاتی در مورد میزان سهم یا نحوه تقسیم وجود داشته باشد.
- بخشی از اموال توسط یکی از وراث تصرف شده باشد.
شرایط مطالبه سهم‌الارث
برای مطالبه سهم‌الارث، شرایط زیر باید وجود داشته باشد:
- احراز فوت: گواهی فوت متوفی باید ارائه شود.
- تعیین وراث: وراث قانونی (مانند فرزندان، همسر، یا والدین دیگر) باید از طریق گواهی انحصار وراثت شناسایی شوند.
- وجود اموال: اموال قابل تقسیم (پس حقیقت بدهی‌های متوفی) باید مشخص شوند.
مراحل قانونی مطالبه سهم‌الارث
برای مطالبه سهم‌الارث، وراث باید مراحل زیر را طی کنند:
- دریافت گواهی انحصار وراثت
بر اساس ماده ۲۰ قانون آیین دادرسی مدنی، وراث باید به شورای حل اختلاف مراجعه کرده و درخواست گواهی انحصار وراثت کنند. این گواهی مشخص می‌کند که چه کسانی ورثه متوفی هستند و سهم هر یک چقدر است. - شناسایی اموال متوفی
وراث باید لیستی از اموال منقول و غیرمنقول متوفی (مانند ملک، حساب بانکی، یا سهام) تهیه کنند. در صورت نیاز، می‌توان از دادگاه درخواست استعلام اموال کرد. - تقسیم اموال
اگر وراث بر سر تقسیم اموال توافق داشته باشند، می‌توانند با تنظیم توافق‌نامه، اموال را تقسیم کنند. در غیر این صورت، باید از طریق دادگاه اقدام کنند. ماده ۵۸۹ قانون مدنی اجازه می‌دهد که وراث برای تقسیم ارث به دادگاه مراجعه کنند. - رفع موانع قانونی
در برخی موارد، بدهی‌های متوفی یا وجود وصیت‌نامه ممکن است تقسیم ارث را به تأخیر بیندازد. در این حالت، وکیل می‌تواند به تسریع فرآیند کمک کند.
نقش وکیل در مطالبه سهم‌الارث
استفاده از وکیل متخصص در دعاوی ارث می‌تواند فرآیند را ساده‌تر کند. وکیل می‌تواند:
- مدارک لازم برای انحصار وراثت را تهیه کند.
- در صورت بروز اختلاف بین وراث، مذاکره یا پیگیری قضایی انجام دهد.
- از تضییع حقوق موکل در تقسیم اموال جلوگیری کند.
در رزوویکلات، تیم وکلای ما با تجربه در دعاوی ارث آماده ارائه مشاوره و پیگیری پرونده‌های شما هستند.
نکات کاربردی برای وراث
- مهلت قانونی: مطالبه سهم‌الارث محدودیت زمانی ندارد، اما تأخیر ممکن است باعث پیچیدگی‌هایی مانند تصرف اموال توسط دیگران شود.
- وصیت‌نامه: اگر متوفی وصیت‌نامه‌ای داشته باشد، تا یک‌سوم اموال او می‌تواند طبق وصیت تقسیم شود (ماده ۸۳۶ قانون مدنی).
- مشاوره حقوقی: پیش از هر اقدامی، با وکیل مشورت کنید تا از حقوق خود آگاه شوید.
نتیجه‌گیری
مطالبه سهم‌الارث پس از فوت یکی از والدین کاملاً قانونی و ممکن است، اما نیازمند طی مراحل حقوقی مانند دریافت گواهی انحصار وراثت و تقسیم اموال است. برای جلوگیری از مشکلات احتمالی و تسریع در فرآیند، همکاری با وکیل متخصص توصیه می‌شود. اگر با سوالی در مورد ارث یا نیاز به مشاوره حقوقی مواجه هستید، تیم رزوویکلات آماده کمک به شماست.
تماس با ما: برای رزرو وقت مشاوره یا کسب اطلاعات بیشتر، همین حالا با شماره 02537180تماس بگیرید.